نقش قرض‌الحسنه‌ در توسعه اقتصادی کشور

 بانکداری ایرانی  ـ لیلا فریادرس ؛  امروزه، در صنعت بانکداری ایران، بانک‌های تجاری سپره‌های مردم را تجمیع کرده و در پروژه‌های بزرگی مانند پتروشیمی، پالایشی، راه‌سازی و غیره استفاده می‌کنند و در برخی مواقع در محل نامناسبی بنگاه‌داری‌های غیرمنطقی، انجام می‌دهند. 

علت اصلی این مساله هم عدم بازدهی پروژه‌ها به دلیل فضای اقتصادی موجود است. این اتفاق باعث مشکلات دیگری نیز می‌شود.  وقتی بانک‌ها نتوانند بازدهی مناسب را کسب کنند، مجاب می شوند که به سپرده‌های جدید سود بالاتری پرداخت کنند تا منابع بیشتری جذب کرده و تعهدات قبلی را پاسخگو باشند، بنابراین هزینه پول در بانک‌های تجاری هر روز، بیشتر از گذشته می‌شود.

ولی بانک‌های قرض‌الحسنه‌، به دلیل اینکه پول مردم را صرف بنگاه‌داری نمی‌کنند با این مشکلات رو به‌رو نیستند.

بانک‌های قرض‌الحسنه،  سپرده مردم را تنها برای تسهیلات جمع‌آوری می‌کنند، بنابراین این بانک‌ها می‌توانند پول ارزان در اختیار مردم قرار داده و نیاز نیست هر نوبت نسبت به قبل،  هزینه پول را بیشتر کند.

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نیز از جمله بانک‌هایی است که تنها بر اساس عقد قرض‌الحسنه فعالیت می‌کند و حتی عقودی مانند مضاربه، جعاله و... را منعقد نمی‌کند. این بانک سپرده مردم را تنها برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه و ارزان‌قیمت استفاده می‌کند و بر اساس اساسنامه، بانک به هیچ وجه پول مردم را جهت بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری در جاهایی که مرسوم است، استفاده نمی‌کند.

بر اساس همین دیدگاه و رویه، بانک قرض الحسنه مهر ایران ، طی یازده سال  فعالیت خود نزدیک به چهار میلیون فقره تسهیلات قرض الحسنه به مردم پرداخت کرده که 752 هزار فقره به مبلغ هشت هزار و 200 میلیارد تومان را در سال 96 پراخت کرده‌است . این در حالی است که در 9 ماهه نخست سال 97 هم بالغ بر 700 هزار فقره تسهیلات ارزان قیمت پرداخت کرده  که حدود 9 هزار میلیارد تومان است و از اعداد سال 96 طی 9 ماهه نخست 97 عبور کرده است. 

نکته قابل اهمیت در حوزه پرداخت تسهیلات ارزان قیمت این است که این وام برای یک کارآفرین معنای دیگری دارد.

 برای کسی که به دنبال اشتغالزایی است تهیه پول گران قیمت فایده‌ای ندارد؛ چرا که بازدهی  اقتصادی به گونه‌ایی نیست که پول گران برای سرمایه‌گذار عایدی داشته‌باشد؛ بنابراین پول ارزان که از محل قرض‌الحسنه پراخت می شود به راحتی می تواند برای تولیدکننده مفید بوده و بازدهی اش را بالا ببرد، چرا که  کارمزد این تسهیلات بین صفر تا 4 درصد، مبلغ و تعداد اقساط  پایین تر از هر نوع تسهیلات گران‌ قیمت است.

به منظور بهره بیشتر از امکانات بانک قرض الحسنه مهر ایران، این بانک در چند حوزه می‌تواند، برای بخش تولید و اشتغال مفید واقع شود. 

شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر به نحوی است که بنگاه های تولیدی برای برون رفت از وضعیت موجود به دنبال راه های مناسبی برای تامین مالی (از هزینه های تهیه مواد اولیه و تجهیزات لازم برای تولید تا رفع مایحتاج پرسنلی) می باشند.

در کشور بر اساس آمار اعلام شده توسط سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی نزدیک به 42 هزار کارگاه تولیدی در شهرک های صنعتی مستقر شده است. اندازه و نوع مدیریت این کارگاه ها بنحوی است که در شرایط کنونی تمامی سعی و برنامه های خود را برای برون رفت از وضعیت بحرانی متمرکز کرده اند و تلاش می کنند تا با تامین مالی مناسب، حداقل کردن هزینه های تولید و ایجاد تقاضا برای محصولات تولید شده در بازار باقی بمانند تا زمانی که به سلامت از بحران عبور کنند.

کارگاه های مستقر در شهرک های صنعتی اکثرا از جنس صنایع کوچک و زود بازده هستند و در این شرایط همواره با دغدغه های گوناگونی در سه حوزه 1) تامین مالی برای تهیه تجهیزات و امکانات تولید 2) تامین و گسترش بازارهای توزیع و فروش 3) بهبود معیشت پرسنل و هزینه های حقوق و دستمزد مواجه هستند و مدیران میانی و بالادستی همیشه به دنبال راه کارهای مطلوب و مناسبی برای رفع این دغدغه ها و مشکلات ناشی از آن ها می باشند.

خدمات، طرح های تسهیلاتی و سبد محصولات بانک قرض الحسنه مهر ایران در این برهه از زمان و باتوجه به شرایط اقتصادی کشور به شدت می تواند به این بنگاه های تولیدی کمک کند. 

با توجه به اشل بنگاه های تولیدی مستقر در شهرک های صنعتی تامین مالی برای تهیه ملزومات تولید با مشکلات عدیده ای ممکن است مواجه باشد. کارگاه هایی مانند: مبل سازی و صنایع چوبی، خیاطی و دوخت کت و شلوار، تولید ظروف یکبار مصرف و ... از جمله بنگاه هایی هستند که بعضاً تجهیزات آنها توسط برخی از اعضای موثر تر تهیه و تامین می شود برای مثال در کارگاه های خیاطی استخدام چرخکار ماهر به همراه چرخ صنعتی صورت می گیرد و یا در کارگاه های مبل سازی، نجار ماهر با تجهیزاتی مانند اره رومیزی و ... به کار گرفته می شود و بانک قرض الحسنه مهر ایران می تواند با هم افزایی این کارگاه ها از طریق طرح های متنوع به ویژه طرح اعتبار در حساب جاری به تهیه و تامین این ملزومات با پرداخت وام قرض الحسنه کمک کند.

باتوجه به اینکه طرح تسهیلاتی اعتبار در حساب جاری از محل منابع بانک پرداخت می شود و منابع مالی این دسته از کارگاه ها را درگیر نمی کند بیشتر مورد تایید و استقبال مدیران میانی و بالادستی قرار می گیرد.

طرح های حمایتی بانک قرض الحسنه مهر ایران از تولید کالای داخلی و تسهیلاتی که برای این حوزه در نظر گرفته شده نیز می تواند در مرحله مهم بعدی به کمک این کارگاه ها و بنگاه های تولیدی بیاید و بازار مناسبی برای توزیع و عرضه محصولات تولید شده در این مجموعه ها ایجاد کند. کارگاه های تولیدی و صنایع کوچک و زودبازده می توانند با ایجاد امتیاز تسهیلات برای خرید محصولات خود مشتریان را به خرید محصولات شرکت ( به عنوان یک امتیاز ویژه) ترغیب کند.

برای مثال وقتی فردی برای خرید مبلمان و سرویس چوب به بازار مراجعه می کند طبعاً از میان پیشنهادات متنوعی که در بازار وجود دارد به خرید های اقساطی با شرایط ویژه توجه بیشتری دارد. نمایشگاه های موجود در بازار برای فروش محصولات خود مجبور به فروش اقساطی هستند که این امر میزان برگشت منابع مالی را کند کرده و یا در مواردی با مشکلات برگشت چک های واصله مواجه می شوند. از این رو طرح های حمایتی بانک قرض الحسنه مهر ایران در قالب خرید کالای ایرانی می تواند به برگشت کامل منابع مالی به این بنگاه ها و جلوگیری از سوخت تعهدات خریداران و مشتریان جلوگیری کند.

در همین راستا، بانک قرض الحسنه مهرایران در حال حاضر،  با شرکت سهامی فرش ایران و همچنین  شورایعالی مناطق آزاد قراردادهایی را منعقد کرده است.

اندازه بیشتر کارگاه های صنعتی و بنگاه های زود بازده مستقر در این شهرک ها بنحوی است که همواره دغدغه کاهش هزینه های سربار و پرسنلی به منظور کمک به پیشبرد روند تولید حتی در پایین ترین سطح ممکن تا زمان برون رفت از این شرایط اقتصادی یکی از مشکلات مدیریت به حساب می آید.

این کارگاه ها مجبور هستند برای کاهش هزینه های خود، کارگران مازاد را تعدیل کنند که این کار مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی بسیاری را برای این افراد و خانواده های آن ها به همراه دارد. از طرفی همواره باید نگران باشند که شاید افراد متخصص و ماهرتر با پیشنهادات اغوا کننده سایر بنگاه های مشابه به سمت و سوی آنها کشیده شوند و خط تولید و ساختار شرکت با مشکلاتی مواجه شود. 

در این زمینه، خدمات بانک قرض الحسنه مهر ایران می تواند به خوبی از حوزه های پرسنلی حمایت کند تا با پرداخت تسهیلات حمایتی و مساعده های مالی به افزایش انگیزه، بهبود معیشت و پاگیر کردن بیشتر کارکنان کمک شود.

بانک قرض الحسنه مهرایران در حوزه اشتغالزایی با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد برکت، معاونت امور زنان ریاست جمهوری، صندوق  نوآوری و شکوفایی و صندوق امدادولایت تفاهم نامه‌های خاصی امضا کرده تا در مناطق محروم و روستایی اشتغالزایی کند. 

خیر و برکت این اقدامات بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، در مسئولیت اجتماعی نمایان شده است؛ هرچند قرض‌الحسنه، خود نوعی مسئولیت اجتماعی است، چرا که افرادی که در این حوزه فعالیت دارند کسانی هستند که از همه اقشار جامعه علی‌الخصوص از قشر ضعیف هستند و مبالغ پرداختی نیز در بخش اشتغالزایی است همه اینها در حوزه مسئولیت و حتی توزیع متوازن عدالت اجتماعی قرار می گیرد. 

علاوه بر این‌ها، بسیاری از تسهیلات بانک در سال‌های اخیر در حوزه کمیته امداد، بهزیستی و بنیاد مسکن انقلاب بوده یا 21 هزار فقره تسهیلات به زنان سرپرست خانوار پرداخت شده که خود نوعی مسئولیت اجتماعی است. احداث مدرسه، خانه بهداشت و مشارکت در ساخت بیمارستان و غیره را نیز به این تعداد باید افزود . 

بنابراین برای اینکه از این برکات بانکداری بهره بیشتری نصیب جامعه شود باید به معرفی این نوع عقود ، سپرده و تسهیلات پرداخت تا فرهنگ‌سازی درستی صورت گیرد تا قرض الحسنه در توسعه اقتصادی ایران نقش درستی را ایفا کند.