مدیرعامل بورس کالای ایران از آغاز معاملات اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی در آینده نزدیک خبر داد.
مدیرعامل بورس کالای ایران از آغاز معاملات اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی در آینده نزدیک خبر داد. در گذشته در دو گفت‌وگوی مجزا با مدیرعامل بورس کالای ایران با «دنیای اقتصاد» ایده راه‌اندازی معاملات آتی بر صندوق‌های کالایی مورد بحث قرار گرفته بود، ولی اعلام این خبر خود به معنی برداشته شدن اولین گام‌های اجرایی، برای عملیاتی شدن این ساز و کار معاملاتی است.
به گزارش «کالاخبر»، حامد سلطانی‌نژاد ضمن اعلام این خبر اظهار کرد: همزمان با توسعه بازار آتی زعفران و برنامه راه‌اندازی معاملات قراردادهای اختیار معامله زعفران تا پایان سال جاری، ایجاد بازار اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی نیز در دستور کار بورس کالا قرار دارد که در صورت تایید سازمان بورس و اوراق بهادار راه‌اندازی خواهد شد.
مدیرعامل بورس کالای ایران در تشریح جزئیات انتشار اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی اظهار کرد: براساس طرحی که در دست اقدام داریم، مقرر شده امکان عرضه و انتشار اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی را فراهم کنیم. با این اقدام، بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی به نوعی دوطرفه می‌شود که جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد.سلطانی‌نژاد افزود: صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی، صندوق‌هایی هستند که بخشی از منابع مالی خود را صرف خرید یک نوع کالای مشخص و سایر انواع اوراق بهادار می‌کنند و طبق طرح جدید قرار است امکانی فراهم شود تا سرمایه‌گذاران بتوانند واحدهای این نوع صندوق‌ها را در قالب اوراق آتی نیز معامله کنند.مدیرعامل بورس کالای ایران تاکید کرد: این بازار شرایط سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار کالاها را فراهم می‌کند و موجب می‌شود نقدینگی به سمت دارایی‌های مالی هدایت شود. از طرف دیگر سرمایه‌گذاران در واحدهای صندوق‌های کالایی می‌توانند از طریق خرید اوراق آتی این واحدها، ریسک خود را کاهش دهند.
وی با بیان اینکه انتشار این اوراق می‌تواند برخی نگرانی‌ها را نسبت به کاهش ارزش دارایی‌ها در برابر روند تورم مرتفع کند، گفت: انتشار این اوراق از طریق کاهش تمایل عمومی برای تبدیل ریال به ارزهای خارجی موجب حفظ ارزش پول ملی می‌شود، زیرا چنان‌که گفته شد این نوع اوراق و صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند ارزش دارایی‌ها را در برابر تورم حفظ کند. به این ترتیب برمبنای مکانیزم‌های طراحی شده و طبق مقررات بازار سرمایه میزان دارایی‌های این صندوق‌ها به‌طور شفاف برای نهادهای نظارتی کاملا مشخص و روشن خواهد بود. همچنین انتشار این اوراق می‌تواند مقدمه‌ای برای تاسیس و فعالیت صندوق‌های ملی در چارچوب اقتصاد ایران باشد که این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ملی به افزایش دارایی سرمایه گذاران منجر خواهد شد.
سلطانی‌نژاد در پایان اظهار کرد: همزمان با برنامه‌های اعلام شده بورس کالای ایران برای توسعه ابزارهای مالی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی، بورس کالا از آغاز امسال با تاسیس بازار آتی زعفران، گام بلندی برای اصلاح ساختار بازار این محصول برداشته است. چراکه بازار معاملات آتی ابزار مناسبی را در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد و به کشاورزان قدرت پیش‌بینی می‌دهد و به افزایش منافع آنان منجر می‌شود. این در حالی بود که در گذشته واسطه‌ها قبل از برداشت، محصول زعفران را به قیمت بسیار پایین از کشاورزان خریداری می‌کردند و بعد با قیمت‌های بالاتری می‌فروختند، اما هم اکنون نفع اصلی نصیب کشاورزان می‌شود.
بررسی دارایی پایه در این شیوه معاملاتی
قراردادهای آتی معاملاتی است که اغلب فعالان بازار کم و بیش با آن آشنا هستند و البته خاطره معاملات آتی سکه و مباحث پیرامونی آن هنوز هم در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد. معاملاتی بسیار پررونق و جذاب که زمانی خود به‌عنوان موتور محرک معاملاتی از لحاظ حجم و ارزش معاملات در بورس کالای ایران ایفای نقش کرده است. این در حالی است که هم‌اکنون بار اصلی معاملات آتی در بورس کالا؛ بر دوش معاملات آتی زعفران است که به رغم وجود ۴ سررسید مختلف، انتظار بیشتری در مورد حجم و جذابیت معاملات وجود دارد. نوسان قیمت‌ها در بازار آتی زعفران هم نشان می‌دهد که این روند عمومی جذابیت چندانی برای معامله‌گران باقی نگذاشته است آن هم در شرایطی که نوسان نرخ در بازار گواهی سپرده کالایی زعفران هم چنگی به دل نمی‌زند و به معنی در دسترس بودن یک بازار جذاب حداقل برای خرید یک دارایی نسبتا امن شاید نبوده است. این واقعیت‌ها را باید در بازار زعفران به رسمیت شناخت آن هم در شرایطی که هنوز صندوق کالایی مشخصی برای معاملات زعفران تعریف نشده است.
اما بحث اصلی در تعریف قراردادهای آتی جدید مبحث صندوق‌های کالایی است یعنی از این پس قرار بر این است که بر واحدهای صندوق‌های کالایی هم قراردادهای آتی تعریف شود. این مطلب به این معناست که دارایی پایه در قراردادهای آتی جدید همان واحدهای معاملاتی در صندوق‌های کالایی باشد و، مثلا به جای سکه طلای آتی، بخشی از صندوق‌های کالایی مورد داد و ستد قرار بگیرند اما این مطلب به چه معناست؟
درخصوص صندوق‌های کالایی بارها و بارها مباحث مختلفی به بحث گذاشته شد و این شیوه سرمایه‌گذاری از زاویه‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفت. تنها به‌عنوان چکیده‌ای از مباحث مطرح شده می‌توان گفت که صندوق‌های کالایی واحدهای سرمایه‌گذاری هستند که کالاهای مختلفی را نگهداری کرده و خرید هر واحد از صندوق‌های کالایی به معنی خرید همان میزان از دارایی موجود در صندوق است. این در حالی است که صندوق‌ها به‌صورت محدود اجازه خرید و فروش دارایی‌های موجود را دارند، یعنی با نوسان قیمت‌ها امکان کسب سود معاملاتی برای صندوق‌ها متصور است، ولی همیشه بخش اعظم دارایی صندوق به‌صورت کالا در همان صندوق وجود خواهد داشت. برای توضیح بیشتر می‌توان از یک مثال استفاده کرد. هم‌اکنون در بورس کالا ۴ صندوق کالایی وجود دارد که همگی از دارایی پایه سکه طلا برخوردار هستند؛ یعنی سرمایه نقدی صندوق که در زمان پذیره‌نویسی از طریق سرمایه‌گذاران مختلف جمع‌آوری شده است سکه طلاست. صندوق هم اکثریت قریب به اتفاق سرمایه را به خرید سکه طلا اختصاص خواهد داد؛ ولی با بخش محدودی از آن هم سکه خرید و فروش می‌کند ولی این رقم چندان بزرگ نیست. به‌صورت دقیق‌تر اگر بهای سکه طلا افزایش یافت ارزش صندوق هم افزایش می‌یابد و بالعکس اگر قیمت سکه کاهشی شد، بهای واحدهای صندوق کالایی هم کاهش می‌یابد. هم‌اکنون ۴ صندوق کالایی با نمادهای طلا، عیار، زر و گوهر در بورس کالا در حال معامله هستند که امکان تعریف قراردادهای آتی برای آنها متصور است.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان گفت که نوسان قیمتی برای صندوق‌های کالایی (طلا) قرابت بالایی با نوسان نرخ در بازار سکه دارد. این در حالی است که تعریف آتی صندوق‌های کالایی چیزی است شبیه به تعریف قراردادهای آتی بر همان دارایی پایه صندوق‌های کالایی البته با اندکی انحراف یعنی تعریف قرارداد آتی هر کدام از صندوق‌های طلا چیزی است شبیه به تعریف قرارداد آتی بر پایه سکه طلا. این ویژگی مهم را باید جدی گرفت، زیرا می‌تواند ابزاری شبیه به قراردادهای آتی سکه طلا را که در گذشته از جذابیت بالایی برخوردار بود در دسترس معامله‌گران حرفه‌ای قرار دهد. این شیوه معاملاتی در صورت اجرایی شدن از پتانسیل جذب سرمایه‌گذاران بسیاری برخوردار بوده و تجربه قراردادهای آتی پیشین را هم مجددا زنده خواهد کرد. البته در صورتی که برای سایر گروه‌های کالایی همچون زعفران یا سایر محصولات صنعتی هم صندوق‌های کالایی تعریف شود می‌توان از قراردادهای آتی برای آنها نیز بهره برد؛ ولی در شرایطی که هنوز هم حساسیت‌ها بر معاملات آتی سکه طلا وجود دارد، شاید تعریف قراردادهای مشتقه همچون آتی یا اختیار معامله بر صندوق‌های طلا هم هزینه کمتری دربرداشته باشد و هم حساسیت‌های کمتری را در مقایسه با گذشته به معامله‌گران و نهادهای مرتبط وارد سازد. البته ذات وجود ایده ایجاد این قراردادهای آتی اگرچه مطلب تازه‌ای نیست و در گذشته به آن پرداخته‌ایم، ولی رسانه‌ای کردن مجدد آن در شرایط فعلی که با داده‌های مختلفی همراه شده احتمالا دلایل گسترده‌تری داشته و دارد.
البته به منظور جمع‌بندی موارد فوق می‌توان گفت که صدای پای قراردادهای آتی صندوق‌های کالایی می‌آید یعنی معاملاتی شبیه به قراردادهای آتی سکه در راه بورس کالاست که این مطلب برای بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای در بازار آتی به معنی یک موقعیت بسیار جذاب به شمار می‌رود. البته این معاملات در صورت اجرا با معاملات سنتی آتی سکه طلا اختلافاتی جدی هم دارد؛ زیرا در این بازار حجم دارایی پایه، میزان موجودی صندوق‌های کالایی و حتی سرمایه اولیه مشخص است و امکان تغییر جدی ندارد؛ یعنی دارایی پایه در واقع بازاری است با امنیت بالا که امکان تهیه دارایی پایه آن برای سرمایه‌گذاران ساده‌تر از بازار آتی سکه است. در این بازار برای باز کردن یک موقعیت معاملاتی (به منظور آربیتراژ) دیگر نیاز نیست که سکه به‌صورت فیزیکی خریداری شود و تنها در اختیار داشتن دارایی پایه یا همان واحدهای صندوق‌های کالایی کفایت می‌کند گویی همه چیز در این بازار شبیه به ارتباط معاملات و بازارهای گواهی سپرده کالایی و بازار آتی است. البته در صورت راه‌اندازی و موفقیت این بازار پتانسیل تعریف سایر قراردادهای مشتقه مخصوصا قراردادهای اختیار معامله هم فراهم خواهد بود که خود به توسعه ابزارهای مالی در این حوزه کمک می‌کند. نکته دیگری که در این بازار از این پس ایفای نقش خواهد کرد، تاثیرگذاری نوسان قیمت طلا یا سایر دارایی‌های فیزیکی بر نوسان قیمت‌ها در بازار آتی است. اگر قرار باشد که دارایی پایه در این معاملات واحدهای صندوق مبتنی بر سکه طلا باشد، بنابراین مهم‌ترین داده تاثیرگذار بر این بازار نوسان قیمت طلا در بازار آزاد خواهد بود. طلا هم از دو سیگنال اصلی نوسان قیمت‌های جهانی طلا بر حسب اونس و نوسان قیمت دلار آزاد تبعیت می‌کند؛ یعنی هر دو داده می‌تواند این بازار را تحت الشعاع قرار دهد. اگر به نوسان قیمت دلار آزاد هم بی‌توجه باشیم، ولی روند افزایش قیمت طلای جهانی در هفته‌های اخیر و احتمال تداوم این روند افزایشی خود می‌تواند به معنی تغییر فاز مستمر این بازار باشد یعنی بازار باز هم با داستان‌های قدیمی در بازار آتی روبه‌رو خواهد شد؛ ولی چهره آن متفاوت است.
نظر شما
