هشدار / استارتاپ ها به موسسات غیرمجاز جدید تبدیل نشوند

 بانكداري ايراني -وزیر امور اقتصادی و دارایی از مردم و سرمایه گذران خرد خواسته تا به جای اینکه پول خود را نزد بانک ها سرمایه گذاری کنند، در استارتاپ ها ورود کنند.

این سخنان در حالی مطرح می شود که هنوز سرمایه گذاری در  استارتاپ ها در ایران به سامان و ساز و کار درستی نرسیده و صندوق های جسورانه که اصلی ترین بانیان این امر هستند نه تنها از تعداد انگشتان یک دست هم فراتر نرفته اند بلکه به زعم تمام دست اندرکاران مورد حمایت مسئولین نیز قرار ندارند و پیشرفت چشمگیری در فعالیت هایشان دیده نمی شود؛ بنابراین به نظر می رسد؛ وزارت اقتصاد می بایست به فکر ساز و کار درستی برای اینگونه طرح ها باشد و پس از آن مردم را به حضور در اینگونه فضاهای جدید سرمایه گذاری دعوت کند. 

به گزارش  بانكداري ايراني ، با کاهش نرخ های سود بانکی در سالهای اخیر و نیز برداشته شدن طرح های چندساله سپرده گذاری، همواره این سئوال مطرح بود که مردم در کدام بستری (که صد البته مطمئن باشد) سرمایه گذاری کنند تا سود مورد نظر خود را کسب کنند. بر همین اساس هر از چندگاهی بازارهای غیر مولد همچون سکه، طلا، ارز و حتی در برخی مواقع خودرو مورد توجه قرار گرفته اند.

بررسی هایی که روی اغلب موسسات غیرمجاز انجام شد نشان داد که بیشتر سرمایه گذاری ها (به لحاظ تعدادی) به مبالغ پایین تر از 50 میلیون ریال تعلق داشته و این مطلب گویای آن است که افراد دارای سرمایه های اندک، به دنبال سود تضمین شده و بالا هستند و بانک ها را بهترین مکان برای دریافت سود می دانند. 

این نکته موید آن است که این مبالغ در بانک ها و موسسات مجاز که سود حداقلی می دهند برای آنها جذاب نبوده و به مراکز با سود بیشتر رجوع می کنند. برای این مساله تاکنون راهکار درستی از سوی مسئولین اقتصادی کشور ارائه نشده بود تا اینکه وزیر اقتصاد موضوع استارتاپ ها را مطرح کرده و از مردم خواست که با توجه به کاهش سود بانکی آنها به این نوع سرمایه گذاری ها روی آورند. 

وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه نشست امضای پیش‌نویس آیین‌نامه طرح‌های تامین مالی جمعی که وزیر ارتباطات نیز در آن حضور داشت از مردم خواست تا به جای بانک ها به سراغ استارتاپ ها بروند. این در حالی است که استارتاپ ها از سوی سرمایه گذاران بزرگ هم تاکنون مورد توجه قرار نگرفته و صندوق های جسورانه که بانی اصلی سرمایه گذاری استارتاپ ها هستند در حال حاضر به دو صندوق  خلاصه شده و در واقع می توان گفت چندان مورد استقبال قرار نگرفته است. 

دلیل اصلی این عدم استقبال نیز عدم اعتماد سرمایه گذار، فضای مبهم بورس در این زمینه، عدم ساز و کار درستی که سرمایه گذار را ترغیب به سرمایه گذاری کند، برمی گردد. 

وزیر اقتصاد در ارتباط با همین موضوع گفته بود که: «راه های مختلفی برای تامین مالی از قبیل فروش اوراق سرمایه یا جمع‌آوری منابع مالی وجود داشته اما به طور کلی عمده روش‌های تامین مالی از طریق سیستم بانکی انجام می‌شده است. این در حالیست که از این فصل کسب و کارهای نوپا و استارتاپ ها می‌توانند از طریق مدل شراکت نیز برای تامین مالی پروژه‌های مالی استفاده کنند. 

کرباسیان با اشاره به کاهش نرخ سود سپرده طی ماه های اخیر گفت: مردم با توجه به کاهش سود بانکی می‌توانند با آوردن سرمایه‌های خرد خود به عرصه سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای نوپا زمینه‌ساز رشد و توسعه این نوع کسب و کارها نیز بشوند. 

به گفته کرباسیان نمی‌توان تخمین دقیقی از اثرات این قبیل طرح‌ها بر ایجاد شغل در کشور مطرح کرد اما به طور کلی باید توجه داشت که برطرف کردن موانع از مسیر سرمایه‌گذاری می‌تواند تا میزان زیادی منجر به ایجاد اشتغال شود. 

وزیر اقتصاد در پایان به مردم توصیه کرد: سرمایه‌های خرد و فامیلی و خیریه‌ای خود را به این مسیر آورده و با سرمایه ‌گذاری در کسب و کارهای نوپا و استارتاپ ‌ها زمینه ‌ساز توسعه این فعالیت‌ها در کشور شوند». 

این سخنان آقای وزیر شاید ناشی از کمبود دیتا و اطلاعات برای سرمایه گذاری در استارتاپ ها باشد و گفته های ایشان نیز یک نمای کلی و بدون جزئیات ارائه می کند. 

تقریبا می توان گفت در هیچ جای دنیا و حتی ایران نیز به این صورتی که وزیر اقتصاد گفته اند مردم در مراحل اول سرمایه های خود را به استارتاپ ها نمی سپارند زیرا هر آن احتمال شکست در سرمایه گذاری وجود دارد. ضمن اینکه نهادهای بالادستی نیز اجازه نمی دهند که در گام های اولیه، مردم پول های خود را در استارتاپ ها سرمایه گذاری کنند بلکه در مراحل نخست سرمایه گذاری ها از سوی سرمایه گذاران حرفه ای و کاربلدی که به این فضا آشنا هستند صورت می گیرد. در ایران با توجه به اینکه صندوق های جسورانه، شتاب دهنده ها و فین تک فعال شده اما هنوز توفیق چندانی در این حوزه نمی بینیم بنابراین دعوت مردم در ابتدای امر گامی خطرناک برای ساخت چیزی شبیه موسسات غیر مجاز است زیرا تضمینی برای توفیق استارتاپ ها وجود ندارد. 

حال ممکن است که در میان دوستان، آشنایان و حتی در برخی خانواده ها این سرمایه گذاری ها صورت گیرد اما به عنوان یک اقدام همه گیر در هیچ جای دنیا اینگونه که توصیه می کنند؛ توصیه نمی شود.

در واقع، استارت آپ ها در شروع موضوع جذابی برای سرمایه گذاری ها نیستند زیرا مشخص نیست که آیا به سرانجام می رسند یا خیر؟ بر همین اساس بسیاری از سرمایه گذارها بعد از طی مراحل زیاد و پس از شکوفایی به سراغ سرمایه گذاری در استارتاپ ها می روند. در واقع سرمایه گذاری روی استارتاپ ها از طریق صندوق های مرتب صورت می گیرد نه مردم.

اما در ادامه روش ها یا گونه های سرمایه گذاری در استارتاپ ها را نیز معرفی می کنیم:

نخست، در تعریف استارتاپ ها باید گفت که شرکت هایی هستند که ایده های ناب و خلاقانه را بدون داشتن سرمایه شخصی، به مرحله تجاری شدن و سودآوری می رسانند. بیشتر شرکت های نوپا در شروع کار هزینه های زیادی دارند و معمولا در این زمینه با مشکل مواجه می شوند و برای جبران این مشکلات به سرمایه گذار مراجعه می کنند. انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها به این شرح است: 

سرمایه گذاری دانه، نخستین منبع برای ورود سرمایه به کسب و کار شما به شمار می رود. در این گام منابع مالی معمولا از طریق دوستان و آشنایان یا FFF (Fools, friends and family)، سرمایه گذاری جمعی (Crowdfunding) و یا حتی سرمایه شخصی تامین می شود. شرطی که سرمایه گذاران وارد این گونه فعالیت ها می شوند آشنایی است و معمولا در گستره بالا انجام نمی شود.

هنگامی که ایده ها شکل گرفت و مسیر مشخص شد، می توان به فراهم آوردن سرمایه برای رشد، توسعه تجارت، بازاریابی و گسترش تیم کاری فکر کرد. در این مرحله سرمایه گذاران فرشته (Angel investors) وارد عمل می شوند. آنها افرادی هستند که هزینه های یک شرکت نوپا را از منابع مالی شخصی تامین کرده و به نوعی سرمایه خود را به خطر می اندازند. 

البته این نکته را باید در نظر گرفت که برای جذب سرمایه، کسب و کار شما باید چشم اندازی مشخص و امیدوار کننده داشته باشد. 

 پس از آنکه استارتاپ رشد اولیه خود را پشت سر گذاشت، صاحب شرکت می تواند به سراغ وی سی ها (Venture Capital)  برود و با استفاده از سرمایه آنها، زمینه را برای موفقیت بیشتر خود فراهم سازد. 

"وی سی ها" می توانند جانی تازه به یک شرکت نوپا ببخشند و کاری کنند که استارتاپ به رشد و توسعه خود ادامه دهد. ممکن است فرآیند سرمایه گذاری چند بار در این مرحله انجام شود. 

شرکت های سرمایه گذاری خطرپذیر، به صورت تخصصی در زمینه تامین منابع مالی فعالیت می کنند و به همین دلیل تنها کسب و کارهایی را مورد حمایت قرار می دهند که بتواند بازگشت هزینه را تضمین کند.

در پایان باید گفت که با توجه به روش های گفته شده به جای دعوت مردم به سرمایه گذاری در استارتاپ ها باید ساز و کار درستی نوشت تا مردم را به سمت آن هدایت کرد. 

هنوز در بازار سرمایه ایران محل سرمایه گذاری درستی برای این منظور طراحی نشده است تا بتوان جایگزین بانک ها شود در واقع عدم اطمینان سرمایه گذار سبب عدم ورود نقدینگی به این بازار نوپا خواهد شد.