منوچهر حیاتی/معاون مالی و اداری صندوق ضمانت سپرده‌ها
به منظور ارتقای ثبات نظام پولی و اعتماد مردم و سپرده‌گذاران انبوه با سپرده‌های کوچک به نظام پولی و بانکی، دولت‌ها اقدام به ایجاد صندوق ضمانت سپرده یا بیمه سپرده می‌کنند. این نهادهای مکمل بازار پولی و بانکی و با هدف پرداخت و تضمین سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها در صورت ورشکستگی یک بانک تشکیل می‌شوند.
بررسی تجارب جهانی در این زمینه نشان می‌دهد که دامنه اثرگذاری این نهاد برای ایجاد اعتماد مردم و سپرده‌گذاران از یکسو و از سوی دیگر اطمینان در بازیگران اصلی بازار پولی و بانکی تا چه اندازه دارای اهمیت است. با گسترده شدن بازار پولی و بانکی و پیچیده‌تر شدن رابطه تعاملی بخش اقتصادی و نظام پولی و بانکی با سپرده‌گذاران، تولیدکنندگان و فعالان بازار، تکمیل حلقه‌های مکمل بازار پولی و بانکی بیش از پیش ضرورت پیدا می‌کند.
مهم‌ترین ذی‌نفع صندوق‌های ضمانت سپرده، عموم مردم و سپرده‌گذاران بانک‌ها و موسسات اعتباری هستند. از جمله سایر ذی‌نفعان اصلی این نهادها عبارتند از: بانک‌ها و موسسات اعتباری عضو صندوق، بانک‌های مرکزی کشورها به‌عنوان نهاد اصلی و مهم بازار پولی و بانکی، دولت‌ها به‌عنوان تنظیم‌کننده منافع مردم و مشتریان سپرده‌گذار بانک‌ها و موسسات اعتباری در شرایط بحران، مجلس و نهادهای مردمی و کارکنان، دست‌اندرکاران و اداره‌کنندگان این صندوق‌ها هستند. این گروه‌های ذی‌نفع اهداف متفاوتی در تعامل با صندوق ضمانت سپرده دارند.
در این نوشتار فرصت بیشتری برای پرداخت به این جنبه از کارکردهای این صندوق وجود ندارد. در ادامه بحث به سابقه و تاریخ تشکیل صندوق ضمانت یا بیمه سپرده در ایران و تعدادی از کشورهای عضو انجمن بین‌المللی بیمه‌گران سپرده خواهیم پرداخت. صندوق ضمانت سپرده‌های ایران به استناد ماده 95 قانون برنامه پنجم توسعه از سال 1392 تشکیل و عملا فعالیت خود را از سال 1393 آغاز کرده است.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نقش اصلی و با اهمیتی از ارائه لایحه قانونی و مراحل تشکیل صندوق بر عهده داشته است. اگرچه صندوق ضمانت سپرده‌ها در سال‌های اخیر در کشورمان ایجاد و مشغول به فعالیت شده است، اما با نگاهی به سابقه فعالیت و تشکیل این نهاد در سایر کشورها درمی‌یابیم که تا تحقق اهداف صندوق ضمانت سپرده‌ها راهی بس طولانی در پیش داریم و این مهم نیازمند حمایت‌های جدی دولت و بانک مرکزی است؛ تا با ایجاد چارچوب‌های سازمانی مبتنی بر نوآوری و تقویت زیرساخت‌های مستحکم و دور‌اندیشانه زمینه‌های لازم را فراهم کنند. امید می‌رود این نهاد تازه تشکیل با حمایت جدی دولت، بانک مرکزی و سایر ذی‌نفعان اصلی بتواند در آینده نقش و رسالت خود را به‌خوبی ایفا کند. سابقه تشکیل صندوق‌های ضمانت سپرده در سایر کشورها به بیش از 8 دهه قبل باز می‌گردد. در این بازه زمانی به تدریج کشورها اقدام به تاسیس و پی‌ریزی یک نظام بیمه یا ضمانت سپرده به منظور ایجاد اعتماد و اطمینان مردم و سپرده‌گذاران در نظام بانکی و پولی کرده‌اند.
نظر شما
